Smallingerland

Ad van de Kolk, Fractievoorzitter SP Fryslân was gastspreker op de jaarvergadering van SP afdeling Smallingerland. Hij hield een interessante en heldere uiteenzetting over gemeentelijke herindelingen.

Fryslân staat voor moeilijke keuzes.
Keuzes die vooralsnog over de hoofden van de burger heen genomen lijken te worden.
Als dingen gaan zoals ze nu gaan zullen er in de diverse gemeenteraden en provincie gemeentelijke herindelingen worden bekokstoofd die wel of niet door de inwoners worden ondersteund.
In feite weten we niet precies hoe de bevolking van de diverse gemeenten over herindeling denkt. Het lijkt er ondertussen ook op dat de meeste gemeenteraden het er niet op aan laten komen om de mensen dat te vragen via een referendum, te bang dat er wel eens een uitslag zou kunnen komen die hen niet welgevallig is.
Men ziet die tendens landelijk ook.
Waar komt die angst toch vandaan?

Het lijkt het er dus op dat gemeenteraden en provincie inzetten op herindelingen die koste het wat het kost doorgedrukt moeten worden en dat is verontrustend.
Diverse gemeenteraden zijn al druk bezig om elkaar het hof te maken en mogelijke combinaties van gemeenten passeren al veel de revue…bijna gênant eigenlijk. Namen als Dingdong (of was het nou DongDang ) in de Noord-Oost hoek passeren al de revue.
Maar ook Joureveen of HeereJou, de laatste lijkt trouwens meer op de naam van een binnenvaartschip vind ik.

Kwalijker is dat de burgerij eigenlijk al wordt klaargestoomd en aan de nieuwe situatie gewend wordt.
Maar wordt haar mening wel werkelijk op prijs gesteld m.a.w. volgen er ook consequenties uit als de burgers het niet eens zullen zijn met hun gemeenteraad , en vooral, hun wethouders en burgemeester?
Men heeft haast.
Mijn vermoeden is het, dat er in deze raadsperiode nog stappen gezet zullen worden die in ieder geval moeilijk of misschien helemaal niet meer teruggedraaid kunnen worden. Daar wordt al openlijker over gesproken.

Er wordt gesteld dat de besluitvorming over wel of niet herindelen nu “van onderop” plaatsvindt maar daar bedoeld men de gemeenteraden en colleges mee.
Voor mij betekent “van onderop”echter iets anders.
En waarom wil men zo graag herindelen?

Misschien omdat Den Haag al jaren bezig is om steeds meer verantwoordelijkheid op de gemeenten af te wentelen?
Met daarbij slecht functionerende sociale wetten en tegelijkertijd het opleggen van verkapte bezuinigingen?
Er moet steeds meer worden gedaan met steeds minder geld. Welke garantie is er dat die houding na een herindeling zal veranderen?
Is het beter kunnen “managen” eigenlijk niet de ware reden voor deze herindelingen?
Een puur bureaucratische reden dus.
Een bureaucratie die trouwens niet zal afnemen maar zal toenemen blijkt uit onderzoek. Ze zal verschuiven van Den Haag naar de gemeenten toe want het werk zal toch gedaan moeten worden. Dat kost de burger dus ook extra geld, die mensen zullen betaald moeten worden. Lasten zullen dus niet afnemen maar meer toenemen. Tegelijkertijd zal de democratische controle hard afnemen en de vergrote gemeenten zullen verder van hun burgers af komen te staan. Ook dat wijst onderzoek uit. De inwoners zullen zich nog minder interesseren voor hun gemeente. Bestuurders beweren dat de “bestuurskracht” zal verbeteren. Het toverwoord. Maar wat is bestuurskracht anders dan vergroting van het ambtenarenapparaat? Niemand heeft me dat tot nu toe adequaat kunnen uitleggen.

Wat mij opvalt is dat zowel de provincie als de gemeenten volgzaam aan de leiband vande regering lopen. In plaats dat er gezamenlijk en standpunt wordt ingenomen tegen het afschuiven van de verantwoordelijkheid door Den Haag en natuurlijk de onvermijdelijke bezuinigingen die bijna automatisch volgen tegenwoordig.

De druk op zowel statenleden als gemeenteraadsleden wordt steeds groter, er moet eigenlijk steeds meer tijd worden ingeruimd om adequaat het raads- en statenwerk te kunnen doen. Nu denkt u misschien dat dit juist een herindeling zou rechtvaardigen maar dat is niet het geval.
Daar wordt het probleem niet mee opgelost maar verschoven.
Het aantal raadsleden zal naar verhouding niet stijgen t.o.v. het werk dat er gedaan zal worden en het feitelijke werk zal steeds meer worden voorgekookt door ambtenaren, die in dienst zijn van colleges.
Wat dus wel zal gebeuren en eigenlijk nu al gebeurt, is dat de bureaucratie fors zal toenemen, bij een herindeling nog sneller. Ambtenaren en vooral de managerscultuur die ook binnen de staten en raden hand over hand toeneemt zullen er voor gaan zorgen dat het openbaar debat steeds meer verstoken zal raken van een politieke visie, een beeld of droom van een betere wereld en men zal steeds meer blijven steken in een definitie debat.
Waar komt de komma in plaats van wat betekent een besluit voor de bevolking.
Ja , het democratische gehalte van zowel raden als staten zal afnemen en zoals ik zei is dat proces nu al aan de gang. Iedereen weet dat het steeds moeilijker wordt om raadsleden en statenleden te vinden. Gewone mensen zoals u en ik die deze klus willen doen en….. nu al……. nog kunnen doen. De ingewikkeldheid van het werk en de hoeveelheid ervan nemen hand over hand toe. En dat betekent dat een normale doorsnede van de bevolking die in raden & staten de volksvertegenwoordiging zou moeten vormen, steeds verder te zoeken is.
Een nieuwe elite begint zich af te tekenen en wacht op een nieuwe bestuurslaag, een herindeling biedt hen deze kans.
Dat is in feite geen toename van bestuurskracht maar een verschraling, verarming en verkilling van bestuurskracht.
Daar helpt geen herindeling tegen.
Daar helpt alleen een duidelijke stellingname tegen.
Een gezamenlijk Frysk Nee !!

Tenslotte:

Het is zorgelijk dat door schaalvergroting van gemeenten de eigenheid en menselijke maat het risico lopen om nog sneller te verdwijnen terwijl de problemen blijven liggen. Ik heb nog nergens realistische voorbeelden gezien van wat nu de directe voordelen voor de inwoners zullen zijn. Er zijn dus te veel vragen en naar mijn mening en te weinig concrete antwoorden. En daar komt bij dat de mensen die het meest de gevolgen van een herindeling zullen ondervinden uiteindelijk de inwoners van Fryslân zijn. Zij hebben er dan ook recht op om de beslissingen te mogen nemen. Dat is werkelijk “van onder op”.

De enquête herindelingen is ook te vinden op: www.fryslan.sp.nl

Ad van de Kolk.
Fractievoorzitter SP Fryslân.