Smallingerland

Door Fenna Feenstra en Jos van der Horst

De Nederlandse economie krijgt klap op klap en de cijfers lopen ver achter bij de rest van Europa. Het medicijn van bezuinigen blijkt niet te werken. Het kapitalistische systeem dat alleen maar grote crisissen tot gevolg heeft moet op de schop volgens de SP. Maar wat zijn dan de alternatieven? Hieronder schetsen Fenna Feenstra (SP regiovertegenwoordiger in Fryslan) en Jos van der Horst (fractievoorzitter SP Smallingerland) welke mogelijke sociale perspectieven de kloof kunnen dichten tussen wat is en wat kan zijn.

Het kapitalistische systeem is rijp voor de sloop. De afgelopen decennia hebben bewezen dat onbelemmerd vrije marktdenken leidt tot onbelemmerde hebzucht met crisis op crisis als gevolg. Als kapitalisme leidt tot crisis, wat is dan het alternatief? De socialistische heilstaat, vanouds de tegenhanger van het kapitalisme, met strenge staatsregels en gebrek aan vrijheid, compromitteert de democratie. Maar volgens Martha Nussbaum, rechtsfilosoof die Nederland kort geleden bezocht heeft, leidt juist kapitalisme tot de afbraak van de democratie. Sturing op pure economische groei leidt niet automatisch tot kwaliteit van leven, gelijkheid en democratie. Dit kunnen we dagelijks om ons heen zien zoals in de zorgsector die wel veel winst maakt maar waar mensen minder toegang hebben tot diezelfde zorg.

Zeggenschap, het vermogen in te leven in een ander, kritiek en zelfkritiek leiden juist tot democratie. Een democratische samenleving is een samenleving waar mensen invloed hebben op hun leven. Niet door financiële invloed maar door zeggenschap. Met zeggenschap kan er gestuurd worden op kwaliteit van woon, werk en leefomstandigheden. Kan er gestuurd worden op lange termijn belangen in plaats van financiële korte termijn belangen. Een goed voorbeeld van het aansturen van een bedrijf volgens het principe van industriële democratie is het Braziliaanse bedrijf Semco.

"The Semco Way" ("Semco Stijl") is gebaseerd op een open geest en een open stijl van leidinggeven waarbij een van de regels is: “Iedereen aan sporen te participeren en beslissingen die van bovenaf opgelegd worden in twijfel te trekken” Alle vergaderingen, inclusief die van de directiecomités zijn toegankelijk voor alle werknemers. Daar mag iedereen mee beslissen over elk onderwerp.
In een democratie moet er ruimte zijn voor kritische geluiden. Alleen dan kan hebzucht binnen de perken gehouden worden. Een democratische samenleving is een samenleving waar mensen zich niet alleen richten op zichzelf maar waar mensen beseffen dat ze onderdeel zijn van een maatschappij. Daarbij horen ook diensten waarbij dienstbaar zijn aan de samenleving het doel moet zijn en niet winst.
Woningbouwverenigingen die investeren in renovatie en nieuwbouw, waarbij ledenvergaderingen zeggenschap hebben. Een financiële markt die dienstbaar is aan de maatschappij. Waar mensen veilig kunnen lenen en sparen zonder dat er met hun geld gespeculeerd wordt. Zorg, onderwijs, energie, watervoorziening en openbaar vervoer zijn geen producten maar dienen het algemeen belang.

Dat algemeen belang zullen wij met zijn allen moeten betalen. En dat kan alleen maar als we met zijn allen dat ook bij elkaar kunnen verdienen, in een reële economische wereld gebaseerd op democratische beginselen.
Dat leidt al snel tot investeren in de reële economie en infrastructuur in plaats van te investeren in speculatief kapitaal. Investeren in de reële economie leidt er weer toe dat mensen in de maakindustrie, in de bouw, in de toeleverende sector, in het Midden en Klein Bedrijf meer geld te besteden hebben. Hierdoor krijgen zij kansen hun schulden te betalen in plaats van ze groter te laten worden.
De maatschappij is van ons allemaal. Daarom is het nodig dat iedereen zeggenschap heeft over alle onderdelen van diezelfde maatschappij. Zeggenschap over de economie is daarbij essentieel!