Smallingerland

Op donderdag 4 juli was er extra raadsvergadering over de mogelijke misstanden op het gemeentehuis in Drachten. Volgens de burgemeester valt het wel mee maar is dat ook zo? Het is maar net hoe het rapport van Berenschot, wat deze avond behandeld werd, gelezen wordt. Hieronder het betoog van SP fractievoorzitter Jos van der Horst.

Voorzitter,

Zoals de fractie van de SP al eerder heeft aangegeven staat of valt een onderzoek met de onderzoeksvraag. Zo ook bij het deze week uitgekomen rapport naar de misstanden op ons gemeentehuis. De onderzoeksvraag waar voor gekozen is: “Geef aan of er sprake is van een sfeer van sociale onveiligheid waaronder intimidatie en pesterijen”, concentreert zich op het hier en nu .

De vraag hoe het een en ander zich heeft ontwikkeld in de loop der jaren blijft achterwege. De mening van mijn fractie is dat juist door het ophalen van de historie een aantal interessante feiten boven water te halen zijn hoe een cultuur heeft kunnen ontstaan en hoe die te lijf te gaan. Dat is 1 conclusie, de tweede is dat er in dit onderzoek niet goed recht gedaan wordt aan de ervaren en beleefde werkelijkheid in samenspraak met direct betrokkenen en het toekennen van betekenis aan die ervaring. Daardoor zouden we in staat moeten zijn de ontwikkelingen in de organisatie te beschrijven die hebben geleid tot de mogelijke misstanden. (perceptie als uitgangspunt) Dit zien wij in het rapport in zijn geheel niet terug en dat is vooral jammer voor de klokkenluiders, die in de pers hun nek uitgestoken hebben om de klachten over de werkomgeving van alle mensen naar buiten te brengen.

Kortom er wordt in dit geval geen recht gedaan aan hun menselijke waardigheid. Bovendien kun je de vraag nog neerleggen welk effect de conclusies en het vervolg van het tevredenheidonderzoek van Effectuary uit 2007 op dit onderzoek heeft gehad. In dat onderzoek kwamen meerdere afdelingshoofden er met een slechte beoordeling van hun medewerkers vanaf. Vervolgens werd door leidinggevenden alles in het werk gesteld om er achter te komen welke medewerkers deze slechte beoordelingen hadden gegeven. Een hoogst onveilige situatie moet dat zijn geweest.

Verklaart dat misschien het grote aantal antwoorden op diverse vragen met geen mening/weet niet/neutraal? Daar wordt niet al te diep op ingegaan maar als je dit gegeven meeneemt in de cultuurvragen en de intimidatievragen dan zijn de resultaten schokkend. De mening van de SP is dat alles wat niet positief is hierbij als negatief moet worden ervaren. En niet andersom.

De fractie van de SP heeft grote moeite met de beeldvorming direct na de publicatie van het onderzoek. Jubelend wordt beschreven dat er geen sprake is van een breed ervaren sfeer van sociale onveiligheid. Dit terwijl de onderzoeksvraag gesteld was zonder het woordje breed. Als je sec de onderzoeksvraag zou moeten beantwoorden, kom je op een volmondig ja, er wordt sociale onveiligheid ervaren. De cijfers in het rapport die dat het meest tot uitdrukking brengen zijn de 77 mensen die hebben aangegeven zich belemmerd voelen een klacht in te dienen.

De voornaamste reden hiervan is dat er niets mee gedaan wordt, dat men bang voor persoonlijke gevolgen is en een deel geeft aan dat de klacht niet integer behandeld wordt. Daarbij komen nog de mensen die niet eens het formulier durfden in te vullen.
Verder geven 54 mensen aan in 2011 en 2012 het slachtoffer te zijn geweest van pesten en treiteren. Dat vervolgens de leidinggevenden uitspreken dat zij dit bij hen valt onder directief leidinggeven is ronduit verontrustend te noemen.

Iedereen die deze cijfers bagatelliseert en terug voert op het feit dat het gemiddeld lager is dan de 15,4 % dat TNO concludeert uit een landelijk onderzoek, vraag ik eens de gedachten terug te laten gaan naar de eigen schooltijd. U kon dan wel eens tot de conclusie komen dat er in elke klas waarin u zat er altijd wel 1 kind gepest werd. Soms waren het er twee maar zelden waren het er meer dan die aantallen. 13% op een organisatie van meer dan 400 mensen is erg veel en dat moeten we niet toestaan.

Prominent in het onderzoek worden de mensen genoemd die tussen wal en schip zijn beland. Leidinggevenden erkennen dat ze niet goed weten hoe ze met deze groep om moeten gaan. Dat baart de fractie van de SP grote zorgen. Net als in onze bikkelharde prestatiemaatschappij zijn er dus mensen die niet mee kunnen komen in de superslanke organisatie van dit huis. Er wordt veel gevraagd van de medewerkers. Een citaat uit het onderzoek wat volgens mij treffend de situatie weergeeft waarin medewerkers verkeren is al volgt: “Ik ervaar het werken binnen deze organisatie als het balanceren op een dun koord. Ik zit nu aan de goede kant maar in een split second zit je aan de andere kant en dat geeft mij een gevoel van onveiligheid, maar hoe dubbel ook, ik ga toch steeds met plezier naar mijn werk” (einde citaat)

Het beeld ontstaat dat als je eenmaal van dat koord gelazerd bent je het wel kan schudden in deze organisatie en dat zou anders moeten. Dat heeft niet alleen met beschaving te maken maar zeker met goed werkgeverschap. Bij goed werkgeverschap hoort ook aandacht voor de langdurig zieken en de arbeidsconflicten. Het moet niet zo zijn dat als je op de een of andere wijze niet meer mee kunt je dan ook afgedaan hebt als mens en dat is wat ik voel als ik dit onderzoek lees en wat ik voel als ik met de mensen die het aangaat praat.

Ondubbelzinnig is echter wel vast komen te staan uit dit rapport dat enkele leidinggevenden zich schuldig hebben gemaakt aan intimidatie en pesterij. Op de twee afdelingen waar dit evident is komen vast te staan zullen gepaste maatregelen genomen worden en dan bedoel ik niet een verbeteringsproces maar maatregelen die iets verder dan dat gaan. In ieder geval moet herhaling uitgesloten worden. Ook is onomstotelijk vast komen te staan dat er sprake is van vriendjespolitiek. Door de benoemingsprocedures niet al te serieus te nemen is er met name in de top van deze organisatie een zeer gevaarlijke situatie ontstaan. Transparantie en geloofwaardigheid hebben hier een ernstige deuk opgelopen.

De situatie van de benoemingen is in november 2011 al door de OR aangekaart toen de gemeentesecretaris elders benoemd werd en zijn opvolger er al zat toen zijn stoel nog warm was. De protesten waren blijkbaar niet luid genoeg want de raad noch de verantwoordelijke wethouder reageerden niet. Ik moet eerlijk bekennen, het is mij ook ontgaan. De verantwoordelijke wethouder had echter wel beloofd om op deze situatie terug te komen bij de OR dat heeft zij echter na anderhalf jaar nog steeds niet gedaan. De fractie van de SP houdt op dat vlak de portefeuillehouder personeelszaken verantwoordelijk voor de ontstane situatie. Zowel voor de signalen van de medewerkers als de signalen van de OR is zij doof gebleken.

Voor de situatie die er nu ligt wat betreft de misstanden houden we zowel de directie als wel de afdeling personeelszaken verantwoordelijk. Wij hebben vernomen dat zij inzage hebben gehad in het conceptrapport. Onze vraag daarbij is: Hebben zij enige invloed uit kunnen oefenen op de inhoud van het rapport?

Politiek gezien kunnen we echter alleen de wethouder aanspreken die de portefeuille personeelszaken beheert. Het is geen kleinigheid wat hier boven water gehaald is. Ongeacht hoe u dat ook in de beeldvorming naar buiten positief wilt bijstellen. Wij willen dan ook in het bijzonder van haar horen wat zij van dit onderzoek vindt en waar haar verantwoordelijkheid ligt.

De burgemeester heeft dit onderzoek uitgeschreven en is dus mede verantwoordelijk voor de uitkomst. Een handige zet om de werkelijk verantwoordelijken uit de wind te houden of een oprechte vorm van daadkracht? Ik ben er nog niet uit. Feit blijft dat er een flinke lijst van gedupeerden is die onrecht is aangedaan en daar moet wat aan gedaan worden en ten tweede zal de organisatie van deze gemeente een flinke cultuurverandering moeten ondergaan om maatschappelijk verantwoord haar werk te kunnen doen. Daarbij moet niet alleen financieel in control leidend zijn. Op een maatschappelijk verantwoorde wijze met werknemers omgaan is een eerste vereiste. Iedereen die zich voor deze gemeente de poten uit zijn of haar gat loopt verdiend dat !